Trybunał UE: „Organizm niezdolny do rozwoju nie jest embrionem”

Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej orzekł, że ludzkie komórki jajowe pobudzone do rozwoju bez zapłodnienia nie są embrionami. Otworzył w ten sposób drogę firmom biotechnologicznym do rozwoju w UE, umożliwiając im wykorzystanie tego typu organizmów w celach przemysłowych i handlowych oraz patentowanie technologii biomedycznych związanych z tym procederem.

„Organizm, który nie jest zdolny do rozwoju nie stanowi embrionu ludzkiego i dlatego metody z użyciem ludzkich komórek jajowych mogą zostać opatentowane w UE” – orzekł Trybunał. Orzeczenie to diametralnie różni się od poprzedniego, wydanego w 2011 roku, kiedy to Trybunał Sprawiedliwości uznał, że pobudzone do podziału i rozwoju niezapłodnione komórki jajowe człowieka są embrionami. Wyrok spotkał się wtedy z krytyką ze strony uczonych, zazwyczaj powiązanych finansowo ze spółkami biotechnologicznymi, którzy uznali go za zamach na medyczne badania w Unii Europejskiej.

„Niezapłodniona ludzka komórka jajowa musi koniecznie mieć wrodzoną zdolność rozwinięcia się w jednostkę ludzką. W konsekwencji sama okoliczność, iż ludzka komórka jajowa aktywowana w drodze partenogenezy rozpoczyna proces rozwoju, nie jest wystarczająca do uznania jej za embrion ludzki” – czytamy w orzeczeniu Trybunału. Jeżeli u komórki jajowej występuje wrodzona zdolność do rozwinięcia się w człowieka, to powinna być ona traktowana tak samo, jak zapłodniona komórka jajowa.

Orzeczenie Trybunału niemalże od razu będzie miało wpływ na sytuację w UE, już teraz toczy się w Wielkiej Brytanii spór pomiędzy brytyjskim urzędem patentowym a spółką International Stem Cell Corporation (ISCO) dotyczący zagadnienia, czy istnieje możliwość opatentowania metod wykorzystujących ludzkie niezapłodnione komórki jajowe pobudzone do rozwoju bez udziału plemnika, czyli przez partenogenezę. Spór ma zostać rozstrzygnięty przez Wysoki Sąd Sprawiedliwości (High Court of Justice), zwrócił się on do Trybunału Sprawiedliwości UE o interpretację określenia „embrion ludzki”. Sąd będzie musiał wziąć pod uwagę wzmiankowane orzeczenie trybunału podczas rozstrzygania konfliktu, choć sam zdecyduje czy organizmy, które chce opatentować spółka ISCO mają zdolność do rozwinięcia się w istotę ludzką, czy też nie.

Dzięki wyrokowi Trybunału będzie można opatentować technologie polegające na użyciu komórek jajowych poddanych partenogenezie. Dyrektywa UE dotycząca ochrony prawnej wynalazków biotechnologicznych zabrania udzielania patentów na wykorzystywania embrionów ludzkich do celów przemysłowych lub handlowych. Pochodzące sprzed trzech lat orzeczenie Trybunału dotyczące sprawy Brüstle uznawało takie komórki za embriony ludzkie. Obecne orzeczenie całkowicie zmienia poprzednie stanowisko Trybunału.

na podstawie: PAP