autonomiczny-nacjonalizm-mZapraszamy do zapoznania się z treścią referatu, jaki wygłoszono pod koniec minionego właśnie roku na Uniwersytecie Śląskim podczas konferencji „Myśl polityczna polskiej prawicy po roku 1989”. Autorem wygłoszonego referatu jest Tomasz Kosiński, na co dzień publicysta portalu Konserwatyzm.pl, który od dłuższego czasu zajmuje się historią i ideą ruchów odwołujących się do autonomicznego nacjonalizmu oraz tych wymykających się „tradycyjnemu” podziałowi na lewicę i prawicę. W referacie zatytułowanym „Między lewicą, a prawicą – autonomiczny nacjonalizm jako metoda działalności nacjonalistycznej w XXI wieku i jego przyszłość w Polsce” przedstawiono rozwój tego typu ugrupowań w Europie, jego idee i inspiracje (rzecz jasna różnią się one od siebie w poszczególnych krajach), a także perspektywy rozwoju AN w Polsce. Treść referatu publikujemy dzięki uprzejmości autora.

***

Między lewicą, a prawicą – autonomiczny nacjonalizm jako metoda działalności nacjonalistycznej w XXI wieku i jego przyszłość w Polsce

Autonomiczny nacjonalizm (AN) jest formą aktywności nacjonalistycznej opartej o zasadę leaderless resistence – oporu bez przywódcy. Jest to działalność  autonomicznych, lokalnych grup bez jednolitego centralnego przywództwa. Nie istnieje formalnie ujęty program, autonomiczny nacjonalizm porusza kilkanaście zagadnień, które poszczególne grupy realizują w różnym stopniu. W zależności od własnej orientacji ideowej skupiają się bardziej na jednych zagadnieniach, a na innych mniej (omówię, je w dalszej części wystąpienia).  Istotnym punktem w działalności autonomicznych nacjonalistów jest aktywizm. Aktywizm rozumiany jak działalność uliczna, społeczna, aktywizująca różne grupy społeczeństwa.  Ważnym elementem jest współpraca międzynarodowa poszczególnych grup, bez historyzmu, który do dziś jest silnie akcentowany w ruchach narodowych.

Autonomiczni nacjonaliści wykorzystują w swojej działalności elementy subkulturowe w postaci przejętych symboli, organizacji manifestacji i ich opraw. Występują tu wpływy zachodnich anarchistów i grup nacjonalistycznych z lat 1968-90, grup kibicowskich i subkultur skupionych wokół muzyki.  Przykładem takiego synkretyzmu może być  idea straight edge pojawiająca się w ruchu AN. Jest to idea powstała w lach 80 XXw. w USA  wokół subkultury tworzącej muzykę hardcore. Polegała na odrzuceniu nihilizmu i dekadencji ówczesnego ruchu punk, wyzbycia się wszelkich używek. Ruch AN przejął z tej idei zdrowy tryb życia, bez narkotyków, czy alkoholu. Dodano również promocję sportu od popularnej piłki nożnej po siłownię i sporty walki.

Geneza Autonomicznego Nacjonalizmu

Genezę, inspirację do powstania obecnego autonomicznego nacjonalizmu możemy odnaleźć w wielu grupach działających w Europie w II połowie XX w. Przytoczę kilka najczęściej wymienianych, jednak  są poszczególne grupy, które czerpią z innych wzorców (np. z działalności RAF). Oczywiście nie będę tutaj omawiał historii tych grup z przyczyn technicznych, skupię się na najważniejszych aspektach. Historia i idea grup zostanie opisana w publikacji pokonferencyjnej. Pierwszą organizacją, która miała wpływ na obecne struktury AN jest Groupe Union Défense popularnie zwana GUD, lub Czarnymi Szczurami.  Wywodzi się z ruchu Occident, powstała we Francji, w Paryżu jako reakcja na lewacką rewoltę 1968 roku. Założyli ją studenci. Organizacja łączy w sobie elementy ideowe charakterystyczne dla skrajnej lewicy, jak i skrajnej prawicy stąd często o grupie mówi się „prawicowi anarchiści”. Do lat 90 XX wieku brała udział w różnych inicjatywach politycznych, następnie rozpoczęła własną, niezależną działalność.  Najliczniejsze grupy działają w Paryżu oraz Lyonie. Z organizacją związana jest również postać czarnego szczura, maskotki, która początkowo miała być karykaturą ruchu, została przez niego zaakceptowana, a później przejęta przez inne organizacje o podobnym profilu ideowym.

gud
Kolejnym ruchem, który odegrał istotną rolę była Autonomia Operaia – autonomia robotnicza. Była to włoska grupa oparta o marksizm autonomistyczny (autonomiczny, operaizm itd. w Polsce nie występuje odpowiednie tłumaczenie) działająca w latach 70 XXw. Idea tego ruchu opierała się na niezależnym i samodzielnym działaniu niezwiązanym z partiami, czy związkami zawodowymi.  Wierzono, iż klasa robotnicza jest siłą mogąca zmienić rzeczywistość kapitalistyczną na podstawie oddolnego, niezależnego działania. Ruch prowadził wiele manifestacji, strajków, czy protestów, które często kończyły się walkami z policją. Ostatecznie przywódcy (na czele z prof. Negrim) zostali aresztowani i osadzeni w więzieniach, oskarżano ich o związki z Bridate Rosse, które posiadali szeregowi członkowie ruchu, natomiast szefostwo zdecydowanie odcinało się od terrorystycznych akcji Czerwonych Brygad.

Następną organizacją  były hiszpańskie Bases Autonomas (Komórki autonomiczne) założone w Madrycie w 1983 roku.  Ruch stanowił odpowiedź na brak inicjatyw ze strony ówczesnych frankistów  oraz falangistów.  Kierował się ideą  tzw. „trzeciej drogi” między kapitalizmem, a komunizmem. Nie prowadził pracy ideowej. Skupił się na działalności ulicznej, zrzeszał młodzież z różnych grup społecznych od studentów po robotników.  Zakończył działalność w latach 90 XX wieku.

Istotną rolę w rozwoju autonomicznego nacjonalizmu odegrały ruchy społeczne  na terenie podzielony Niemiec (głównie w RFN) w latach 70-90 XX wieku. W tym okresie ruchy nacjonalistyczne nie były silne ani liczebne, niemieckie źródła mówią o 2,5 – 3,5 tys. nacjonalistów (głównie skinheadów) w RFN w latach 80. Oscylowały wokół jednej subkultury, były częściowo zamknięte. Inną, znacznie poważniejszą rolę odegrały ruchy autonomistyczne (autonomiczne). Wzorując się na włoskich pierwowzorach rozszerzyły swoją działalność na wiele innych kwestii społecznych. Od ruchów antyimperialistycznych po ekologiczne, antynuklearne. W tym okresie pojawia się wykorzystywana po dzień dzisiejszy taktyka czarnego bloku w trakcie manifestacji. Rozwinięto squatting. Często dochodziło do starć z policją w trakcie akcji, czy protestów. W NRD w tym czasie tworzyły się ruchy nacjonalistyczne, odwołując e się do dziedzictwa III Rzeszy, jako najbardziej antykomunistycznej siły w historii. Nie były to ruchy masowe w przeciwieństwie do autonomistów, skupiały niewiele osób, głównie skinheadów.

Wraz ze zjednoczeniem Niemiec doszło do stworzenia nowej siły na scenie nacjonalistycznej. Władze często delegalizowały legalnie działające organizacje nacjonalistyczne, wobec czego powstał pomysł utworzenia grup wolnych nacjonalistów „Freie Nationalisten” . Organizacje działały w oparciu o zasadę „oporu bez przywódcy” co więcej starały się wykluczyć ze swoich grup skinheadów, jako ludzi odpychających postronnych obserwatorów od ruchu narodowego. W 2002 roku z jednej z takich grup wykształcili się Autonomiczni Nacjonaliści Berlin, była to pierwsza grupa działająca po szyldem AN.

Idea AN

Autonomiczny Nacjonalizm wykracza poza tradycyjny i w sporej mierze nieaktualny już schemat lewica – prawica. Znajdziemy tutaj odwołania zarówno do elementów charakterystycznych dla jednej i drugiej strony.   Najważniejszym elementem jest nacjonalizm. Nie jest to jednak nacjonalizm jednolity. Może przybierać formy etnonacjonalizmu bądź wykraczać poza bariery narodowe i odnosić się do europejskiej tożsamości, czy sporadycznie białej rasy. Jest to zależne od specyfiki danej grupy oraz od regionu i państwa, w którym działa. Ważnym elementem idei AN jest krytyka globalizacji, kapitalizmu i związanego z nimi liberalizmu. Globalizacja zdaniem grup AN powoduje upadek lokalnych społeczności, marginalizację tradycyjnych wartości i kultury. Powiązany z nią kapitalizm wraz z międzynarodowymi korporacjami prowadzi do rozwarstwienia społecznego, do powstawania napięć między poszczególnymi grupami. Niszczy lokalny i państwowy handel i przedsiębiorców poprzez wprowadzanie produktów z innych części świata, często tańszych. Ostatnim elementem związanym z globalizacją i kapitalizmem jest liberalizm. Liberalizm rozumiany jako indywidualistyczna idea, która za najwyższą wartość uznaje wolność jednostki. Jednostki odseparowanej od tradycyjnych grup społecznych, bez przywiązania  i solidarności z lokalnymi wspólnotami.  Pełnej egoizmu i  dążącej do zaspokajania swoich potrzeb wynikających z  konsumpcjonizmu wykreowanego przez kapitalizm. Zamiast tego grupy AN oferują solidaryzm społeczny i narodowy, podtrzymywanie lokalnych więzi, patriotyzm konsumencki.  Charakterystyczny jest również sprzeciw wobec imperializmu politycznego i gospodarczego. Izrael oraz USA to dwa państwa uważane za przejawiające największe tendencje imperialne. Pojawią się również sprzeciw wobec Unii Europejskiej jako instytucji wspierającej marksizm kulturowy.

Innymi istotnymi zagadnieniami poruszanymi przez grupy AN są wspomniana już wcześniej współpraca międzynarodowa, utrzymywanie poprawnych stosunków z partiami i grupami nacjonalistycznymi w danym państwie.  Ważny element stanowi również ekologia. Grupy różnie traktują ten element, jedna angażują się w akcje ekologiczne, inne skupiają się na doraźnej pomocy np. schroniskom dla zwierząt.

Autonomiczni nacjonaliści starają się tworzyć własną kontrkulturę (zwłaszcza w RFN). Wykorzystują do tego media  elektroniczne, muzykę hatecore, promują straight ede oraz sport.

Warto zwrócić uwagę na odejście od historyzmu, który jest charakterystyczny dla wielu ugrupowań narodowych (zwłaszcza w Polsce). Autonomiczni nacjonaliści skupiają się na działaniu wymierzonym w przyszłość, pamiętają o przeszłości swoich ojczyzn, obchodzą ważne rocznice, jednak przede wszystkim zwracają się ku temu by razem z innymi grupami (w tym z zagranicy) budować „nowe jutro”. Grupy AN nie poruszają kwestii religijnych, wiara jest indywidualną sprawą każdego z członków.

Autonomiczni nacjonaliści wykorzystują szereg symboli. Jednym z najpopularniejszych jest krzyż celtycki występujący  w ruchu nacjonalistycznym od drugiej połowy XX wieku.  Powszechnie uważa się go za symbol rasistowski, jednak tak naprawdę odnosi się on do oporu, wolności (Irlandia, Celtowie) łączenia elementów dwóch ważnych nurtów w Europie (chrześcijańskiego i pogańskiego) oraz niepodległości i tradycji.  Co raz częściej pojawia się również czarny szczur, początkowo używany przez  GUD, jednak wykorzystywany jest przez niektóre grupy AN. Symbolizuje zbuntowaną młodzież, walczącą z system, postać ta nawiązuje do szczura z komiksu „Chlorofil” Raymonda Macherota. Charakterystyczny jest również ubiór w czasie manifestacji. Przejęto anarchistyczny czarny blok, polegając na ubieraniu się na czarno na manifestację oraz otaczaniu pochodu licznymi banerami. Dodano charakterystyczna dla stadionów pirotechnikę. Flagi czarne, oraz czarno – czerwone również przejęto od anarchistów jednak interpretowane są w nieco odmienny sposób. Czarna flaga symbolizuje opór, walkę z uciskiem, natomiast czarno – czerwona sprzeciw wobec systemu kapitalistycznego, solidarność społeczną. Flagom tym towarzyszy często symbolika miecza i młota. Ma ona swój początek w czasach III Rzeszy, gdzie symbol ten stanowił emblemat Czarnego Frontu, narodowej, solidarystycznej opozycji hitlerowskiej. Co ciekawe o jedności miecza i młota wspominał również polski, patriotyczny syndykalista Kazimierz Zakrzewski. Obecnie symbolizuje on solidaryzm społeczny, walkę o godne warunki pracy i życia dla narodu, niezależnie od zajmowanego stanowiska i zarobków.

rosja

Aktywność Autonomicznych Nacjonalistów

Grupy autonomicznych nacjonalistów przejawią największą aktywność w Europie. Tę działalność można odczytywać w dwóch obszarach Rosja i Ukraina oraz Europa zachodnia (w tym Polska, Czechy, Węgry). Jest to istotne w związku ze sposobem działania pewnych grup autonomicznych, które odróżniają głównie Rosję (częściowo Ukrainę) od reszty Europy.

W Europie zachodniej najbardziej aktywne są grupy w RFN. Według niemieckich źródeł działa tam kilka – kilkanaście tysięcy aktywistów.  Organizują liczne manifestacje, największa z nich „Antikriegstag” odbywała się 1 września (do 2012 roku) gromadziła nacjonalistów z całego państwa. Tematem przewodnim manifestacji był antyimperializm, sprzeciw wobec bratobójczych wojen (data nie była przypadkowa).  Głównym serwisem poświęconym działalności grup AN jest widerstand.info. Znajdują się tam informacje o nadchodzących wydarzeniach, akcjach etc. Co ciekawe w RFN wykształciła się subkultura AN, jest to jedyne państwo w Europie, gdzie doszło do takiej sytuacji. Wiąże się to z rozwojem sceny hatecore, wokół której skupił się ten ruch w Niemczech.

antikriegstag

W mniejszym stopniu grupy działają we Francji, Portugalii, Czechach, Słowacji, Węgrzech i w Polsce. Interesująco wygląda działalność AN w Rosji. Struktury autonomiczne powiązane są z grupami kibicowskimi z różnych klubów piłkarskich. Grupom tym nie jest obcy terror polityczny. W oparciu o grupy kibicowskie i ich styl życia wykształciła się rosyjska odmiana straight edge, oprócz odrzucenia używek promuje się sporty walki oraz siłownię, nacjonalista powinien być kimś w rodzaju wojownika. Jedną z najbardziej aktywnych grup w Rosji jest grupa Wotan Jugend ma ona charakter panslawistyczny, wyznaje tzw. „biały nacjonalizm” dominują w niej wątki neopogańskie. Inna z istotnych grup, narodowo – rewolucyjna Wolnica o silnym nastawieniu antyimperialistycznym i antysystemowym została niedawno rozwiązana, skupiała wielu nacjonalistów.

Poza Europą, grupy odwołujące się do autonomicznego nacjonalizmu można spotkać w Ameryce Południowej (Argentyna, Brazylia) i Australii. Interesującym przypadkiem mogą być Stany Zjednoczone. Oprócz grup emigranckich, tworzą się, bądź działają lokalne struktury, które nawiązują do ruchów autonomicznych. Jednak należy tutaj uważać, ponieważ w Ameryce występują silne tendencje mesjanistyczne oraz parareligijne, które przyjmują poszczególne organizacje. Warto tutaj przypomnieć faszyzm i Srebrne koszule W.D. Pelleya, gdzie wychodząc od faszyzmu do doktryny zostały wplecione mesjanistyczne koncepcje zbawiania własnej duszy, narodu, a następnie pojawiła się wiara w UFO…

Początki autonomicznego nacjonalizmu w Polsce są kwestią sporną. Można przyjąć, iż pierwszą grupą, która zaczęła promować ten ruch i określiła siebie mianem AN była grupa Białe Orły z Bytomia. Nie przyjęli wszystkich zasad ruchu, jednak starali się nawiązać do idei AN.  Ruch autonomicznych nacjonalistów zaczął rozwijać się w Polsce w swojej właściwej formie około 2010 roku. To wtedy powstały pierwsze grupy AN, serwis Autonom.pl. Działacze AN skupiają się na działalności ulicznej, organizują liczne manifestacje, akcje integracyjne, prowadzą akcje propagandowe, wspierają grupy z innych państw oraz polskie organizacje narodowe podczas ich akcji.

Dlaczego Autonomiczny Nacjonalizm będzie rozwijać się w Polsce

Nie wymaga przynależności partyjnej. Działalność oparta jest o małe, lokalne struktury. Takie grupy są silne wewnętrznie, w związku z czym utrudnia to infiltrację służbom państwowym. Autonomiczny nacjonalizm promuje aktywizm, często angażuje kibiców piłkarskich, którzy w Polsce przejawiają tendencje patriotyczne. Silne inspiracje rosyjskie, węgierskie i niemieckie wpływają na popularność tego ruchu w różnych środowiskach narodowych.  Autonomiczni nacjonaliści promują aktywizm, działanie, zamiast czysto teoretycznych dyskusji ideowych. Odchodzą od historyzmu, nie zamykają się w międzywojennych schematach, romantycznej tęsknocie za ONR „ABC”, RNR „Falangą” czy patriotycznymi syndykalistami. Skupiają się na Polsce i Europie wobec czego działają z grupami z innych państw odkrywają nowe idee i nurty, wykorzystują nowe środki dotarcia do odbiorcy, nie trzymają się sztywnego podziału lewica – prawica.

polska

Tomasz Kosiński